Τα τελευταία χρόνια οι ανθρώπινες παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον με σκοπό την κατασκευή τεχνικών έργων, η κλιματική αλλαγή, οι πυρκαγιές αλλά και η αλλαγή χρήσης γης έχουν προκαλέσει την αύξηση της διάβρωσης των εδαφών και των κατολισθήσεων.

Η αποκατάσταση της βλάστησης δίνει την δυνατότητα για μείωση των φαινομένων αυτών, προσφέροντας παράλληλα και άλλες ευεργετικές επιδράσεις όπως η προστασία από τους ανέμους και το θόρυβο, η δράση ως φίλτρο για τη ρύπανση, η συντήρηση της βιοποικιλότητας και ταυτόχρονα η αισθητική αναβάθμιση του τοπίου.

Το έδαφος και οι ρίζες των φυτών παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες. Τα δύο αυτά στοιχεία, παραμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό πριν την αστοχία. Η ικανότητα τους αυτή, διατηρείται κατά την αστοχία ή την καθίζηση των πρανών.

Όταν το έδαφος διαπερνάται από ρίζες, η μετατόπιση του λόγω της διατμητικής τάσης, δημιουργεί τριβή μεταξύ των κόκκων του εδάφους και των ινών. Προκαλείται έτσι, παραμόρφωση των ριζών και ενεργοποίηση της εφελκυστικής τους αντοχής. Με αυτόν τον τρόπο, ένα μέρος της διατμητικής τάσης μεταφέρεται από το έδαφος στις ρίζες, μειώνοντας την ολίσθηση του πρανούς.

Τα βασικά πλεονεκτήματα των φυτών στην προστασία των πρανών έναντι της ολίσθησης και της διάβρωσης είναι:

• Ενίσχυση και οπλισμός του εδάφους λόγω των ριζών
• Προστασία του εδάφους από διάβρωση, μέσω του φυλλώματος.
• Διατήρηση του πορώδους του εδάφους και της διαπερατότητας του, καθυστερώντας έτσι την έναρξη της απορροής των νερών της βροχής

Επιπλέον υπάρχουν μέθοδοι κατασκευής τεχνικών έργων, για την διασφάλιση της σταθεροποίησης των πρανών και την προστασία από διάβρωση, με χρήση ως κύρια υλικά ολόκληρα φυτά ή μέρη φυτών. Αναφέρονται ενδεικτικά οι εξής μέθοδοι:

• Φακελλώματα

Τα φακελλώματα είναι δέματα χλωρών κλαδιών φυτικών ειδών, που τοποθετούνται κάθετα προς την κλίση του πρανούς σε αυλάκια βάθους  10-20εκ. κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξέχουν από το έδαφος το 1/2 ή τα 2/3 και στερεώνονται με ξύλινους πασσάλους ή σιδερόβεργες που μπήγονται στο έδαφος ανά 1m. Αποτελούνται από 15-30 κλαδιά μήκους άνω των 60 εκ. που δένονται με λεπτό σύρμα. Η παραπάνω διάταξη μπορεί να έχει μήκος από μερικά μέτρα μέχρι και όλο το πλάτος του πρανούς.

Εικόνα 1: Φακελλώματα (τομή)

• Κορμοτεμάχια

Τα κορμοτεμάχια αποτελούν τον πρώτο βαθμό παρέμβασης για την αντιμετώπιση χειμμαρικών φαινομένων, καθώς συγκρατούν το επιφανειακό έδαφος μειώνοντας την ταχύτητα απορροής με επί τόπου ανάσχεση και διήθηση των πλημμυρικών υδάτων. Τα κορμοτεμάχια είναι τμήματα ξερών κορμών δένδρων μήκους έως 6 μέτρα. Η κατασκευή τους περιλαμβάνει την ελαφρά διαμόρφωση του εδάφους και την τοποθέτηση του κορμού κατά τις ισοϋψείς με τρόπο ώστε να στηρίζεται σε πασσάλους και να εφάπτεται πλήρως με το έδαφος. Στην συνέχεια στερεώνεται στους πασσάλους και ακολουθεί η πρόσδεση του με σύρμα. Σε περίπτωση μη πλήρους επαφής με το έδαφος τα κενά συμπληρώνονται με πέτρες και ξύλα, ώστε να μην υπάρχει διαρροή εδαφοϋλικών.

Εικόνα 2: Κορμοτεμάχια (κάτοψη, τομή, πρόσοψη)

• Ξυλοφράχτες

Οι ξυλοφράχτες κατασκευάζονται από τμήματα δένδρων ή θάμνων. Το ύψος κατασκευής πάνω από την επιφάνεια του εδάφους κυμαίνεται σε 17,5–32,5 εκ. Πάσσαλοι που απέχουν μεταξύ τους 0,38-1,00μ. μπήγονται κατακόρυφα στο έδαφος μέχρι να στερεωθούν καλά σε βάθος τουλάχιστον 0,40μ. Οι οριζόντιες φυτικές ράβδοι έχουν διάμετρο 4 εκ. και στερεώνονται στους πασσάλους με καρφοβελόνες ή προσδένονται με σύρμα. Η στερέωση των ράβδων γίνεται έτσι ώστε να μην υπάρχουν κενά μεγαλύτερα από 0,50 εκ.
Το μήκος κατασκευής είναι τόσο, ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία του πρανούς από την διάβρωση και διακόπτεται κάθε 5 μ. ώστε να μην συμπαρασύρεται όλη η κατασκευή σε πιθανή κατολίσθηση.

Εικόνα 3: Ξυλοφράχτες (κάτοψη, τομή, πρόσοψη)

Συμπερασματικά, η χρήση των φυτών και φυτικών ειδών αποτελεί έναν φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο αντιμετώπισης της ολίσθησης και της διάβρωσης του εδάφους. Επιπλέον, βελτιώνει την αισθητική του τοπίου σε σχέση με άλλα μέτρα και είναι επιλογή χαμηλότερου κόστους.

Η «Delta Engineering – Σύμβουλοι Μηχανικοί», μέλος του Ομίλου «Σαμαράς & Συνεργάτες», παρακολουθώντας ανελλιπώς τις εξελίξεις και παραμένοντας ενημερωμένη σε σχέση με τις διαθέσιμες τεχνικές λύσεις στον χώρο των κατασκευών, είναι στη διάθεσή σας για να σας παρέχει οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση για τον βέλτιστο σχεδιασμό των έργων σας.

Σύνταξη: Κεφαλά Αναστασία Ειρήνη | Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός | Τομέας Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Ακινήτων

Πηγή: https://eclass.duth.gr/modules/document/file.php/OPE02164/%CE%A6%CE%A5%CE%A4%CE%9F%CE%A4%CE%95%CE%A7%CE%9D%CE%99%CE%9A%CE%95%CE%A3%20%CE%94%CE%99%CE%95%CE%A5%CE%98%CE%95%CE%A4%CE%97%CE%A3%CE%95%CE%99%CE%A3_2.pdf

Photo: ανακτήθηκε στις 17/11/2023 από https://geoponikienimerosi.wordpress.com/2012/11/18/%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%BD%CF%89%CE%BD-%CE%BC%CE%B5-%CF%87%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%BC%CE%B5%CE%B8%CE%BF%CE%B4%CF%89/