Πολεοδομία και Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Υπαίθριων Αστικών Χώρων

11 Ιουνίου 2021

Σήμερα, οι σύγχρονες πόλεις αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα που σχετίζονται με το αστικό κλίμα. Η έντονη αστικοποίηση, το υψηλό ποσοστό δόμησης, οι χωροθετημένες χρήσεις γης, η έλλειψη ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου κ.α., αποτελούν όλους εκείνους τους παράγοντες που επιδρούν, επηρεάζουν και εν τέλη διαμορφώνουν το μικροκλίμα και οι οποίοι ευθύνονται για την επικράτηση υψηλών θερμοκρασιών εντός του αστικού περιβάλλοντος.

Το αστικό μικροκλίμα αναφέρεται στις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν εντός του αστικού χώρου (πολεοδομική/αστική κλίμακα) όπως για παράδειγμα μια γειτονιά, μια πλατεία κ.α. Ειδικότερα, στην κλίμακα αυτή, οι μικροκλιματικές συνθήκες παρουσιάζουν σημαντική απόκλιση σε σχέση με τις κλιματικές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής (π.χ. περιαστικός χώρος), καθώς οι δραστηριότητες/χρήσεις γης, η μορφολογία και τα υλικά που συνθέτουν τον αστικό ιστό, προκαλούν αλλαγές στις ατμοσφαιρικές συνθήκες, στη θερμική ισορροπία, στον αερισμό, τη θέρμανση και άλλα στοιχεία του περιβάλλοντος.

Η έννοια του μικροκλίματος αποκτά σημαντικότερη υπόσταση όταν συνδέεται με την θερμική άνεση των ανθρώπων, δηλαδή το θερμικό αίσθημα το οποίο νιώθει ο άνθρωπος κατά τη χρήση του υπαίθριου χώρου της πόλης. Οι διαφορετικοί αστικοί χώροι (π.χ. πλατείες, δρόμοι κ.α.) παρουσιάζουν διαφορετικές κλιματικές συνθήκες, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να προσπαθούν να προσαρμοστούν στο εξωτερικό περιβάλλον και να εντοπίσουν χώρους οι οποίοι δεν τους προκαλούν θερμική δυσφορία

Τη λύση για τη βελτίωση του μικροκλίματος προσφέρει ο βιοκλιματικός (ή περιβαλλοντικός όπως αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία) σχεδιασμός ο οποίος εμπίπτει στο πεδίο του πολεοδομικού/αστικού/αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και τα τελευταία χρόνια φαίνεται να αποτελεί κύρια επιλογή των περισσότερων πόλεων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν όπως η έλλειψη ελεύθερων χώρων – χώρων πρασίνου και δενδροφύτευσης, η πυκνή δόμηση, η ρύπανση κ.α. Η στρατηγική αυτή βρίσκει εφαρμογή σε διαφόρους τομείς όπως η βιομηχανία, το κτιριακό δυναμικό, οι χρήσεις γης, οι υπαίθριοι χώροι κ.α. και θεωρείται κατάλληλη για την αντιμετώπιση της θερμικής δυσφορίας, για την βελτίωση των μικροκλιματικών συνθηκών και την ανάπτυξη ενός ελκυστικού και βιώσιμου αστικού περιβάλλοντος. Στη πράξη, ο βιοκλιματικός σχεδιασμός στοχεύει:

  • στη σωστή χωροθέτηση των δραστηριοτήτων/χρήσεων γης με βάση τις μικροκλιματικές συνθήκες που επικρατούν
  • στον ηλιασμό και στην ηλιοπροστασία του αστικού χώρου
  • στο σκιασμό στου αστικού χώρου
  • στον αερισμό και την ανεμοπροστασία
  • στην ορθή χρήση της φύτευσης και των υδάτινων στοιχείων
  • στη σωστή επιλογή δομικών υλικών τόσο για τις εξωτερικές επιφάνειες κτιρίων όσο και των υπαίθριων χώρων
  • στη σωστή επιλογή αστικού εξοπλισμού.

Τέλος, η βιοκλιματική προσέγγιση μέσα από τη διαμόρφωση και χωροθέτηση χώρων πρασίνου και δενδροφύτευσης μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση των μικροκλιματικών συνθηκών και της θερμικής άνεσης μέσω:

  • του χαμηλού ποσοστού θερμοχωρητικότητας και θερμικής αγωγιμότητας σε σύγκριση με τα δομικά υλικά (π.χ. τσιμέντο) των εξωτερικών/υπαίθριων χώρων
  • της απορρόφησης υψηλού ποσοστού ηλιακής ακτινοβολίας
  • της μείωσης της θερμοκρασίας του αέρα μέσω της διαπνοής
  • της σκίασης
  • της κατακράτηση ρύπων κ.α..

Οι υπηρεσίες της «Delta Engineering – Σύμβουλοι Μηχανικοί», μέλος του Ομίλου «ΣΑΜΑΡΑΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ», στον τομέα του βιοκλιματικού σχεδιασμού των υπαίθριων αστικών χώρων απευθύνονται σε όλους τους ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς που επιθυμούν την εφαρμογή του παραπάνω εργαλείου για την σχεδίαση νέων ή την ανάπλαση υφιστάμενων υπαίθριων αστικών χώρων, ενώ τα στελέχη της είναι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία και διευκρίνιση για τα παραπάνω θέματα κατά τη φάση σχεδιασμού και υλοποίησης ενός έργου, εφαρμόζοντας όλες τις κατάλληλες τεχνικές, υλικά και πρακτικές στο σχεδιασμό των κατασκευών σας.

Σύνταξη: Κούκλης Γεώργιος | Διπλ. Μηχανικός Χωροταξίας και Ανάπτυξης Α.Π.Θ., MSc Α.Π.Θ., MSc Ε.Κ.Π.Α. |Τομέας Χωροταξίας & Πολεοδομίας

Πηγές: 1) Kouklis, G.-R.; Yiannakou, A. The Contribution of Urban Morphology to the Formation of the Microclimate in Compact Urban Cores: A Study in the City Center of Thessaloniki. Urban Sci. 2021, 5, 37. https://doi.org/10.3390/urbansci5020037 2) Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας ΚΑΠΕ. (2006). Βιοκλιματικός σχεδιασμός υπαίθριων χώρων. http://www.cres.gr/services/istos.chtm?prnbr=25342&locale=el

Πηγή εικόνας: https://www.envi-met.com/

Τελευταία άρθρα