Context VS Concept
14 Φεβρουαρίου 2025
«Το concept είναι …»
Μέσα από αυτήν την έκφραση επιχειρείται να προσδιοριστούν οι πολλές και διαφορετικές διαστάσεις του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, συμπυκνωμένες σε μια ιδέα (Concept). Τι είναι αυτό όμως που προσδιορίζει την έννοια του σχεδιασμού και του δίνει υπόσταση στις εκάστοτε συνθήκες (περιβαλλοντικές, κοινωνικές και ιδεολογικές); Και επιπλέον, μπορεί αυτή ιδέα να νοηματοδοτήσει επαρκώς το πλαίσιο – περιεχόμενο (Context) του σχεδιασμού;
Αρχικά, είναι σημαντικό να οριστούν οι έννοιες του Concept και του Context:
- Το Concept αναφέρεται σε μια αφηρημένη ιδέα η οποία λειτουργεί ως θεμέλιο για ένα σύνολο σαφών αρχών, σκέψεων και απόψεων. Στην αρχιτεκτονική η έννοια του Concept χρησιμοποιείται κυρίως με σκοπό να εκφράσει τις θεμελιώδεις αρχές/ιδέες (προθέσεις) του σχεδιασμού.
- Από την άλλη, το Context ορίζει τις συνθήκες που διαμορφώνουν το πλαίσιο για ένα γεγονός, μια δήλωση ή ιδέα, μέσω των οποίων αυτό μπορεί να γίνει πλήρως κατανοητό. Στην αρχιτεκτονική η έννοια αυτή δίνει έμφαση στην σχέση/ αλληλεπίδραση του κτιρίου ή μιας κατασκευής με τον πολυδιάστατο περιβάλλοντα χώρο (κοινωνικό και χωρικό).
Ωστόσο, οι δύο αυτές έννοιες συγκρούονται, καθώς εντοπίζεται μια βασική εννοιολογική διαφορά μεταξύ τους:
- Η “Conceptual” αρχιτεκτονική διαμορφώνεται από μια ιδέα που αγνοεί συχνά τον περιβάλλοντα χώρο, ενώ συγκεντρώνεται κυρίως στην καλλιτεχνική και θεωρητική διερεύνηση. Ταυτόχρονα αποτελεί μια συνεχή αναφορά στην αναζήτηση της μορφής εργαλειοποιώντας συχνά προφανείς μεταφορές ώστε να δικαιολογήσει την αδυναμία της αρχιτεκτονικής ιδέας.
- Η “Contextual” αρχιτεκτονική, αντιθέτως, ως μια πρακτική αρχιτεκτονικού σχεδιασμού προσπαθεί να ορίσει το πλαίσιο, να αναδιαμορφώσει το «υπάρχον» και να του δώσει μια νέα μορφή.
Αυτή η σύγκρουση-διαφωνία στη διαδικασία παραγωγής μιας αρχιτεκτονικής ιδέας είχε ήδη εκφραστεί, την περίοδο του μοντερνισμού από τον σημαντικό Αμερικάνο αρχιτέκτονα Louis Sullivan (1856-1924), με την φράση “Form follows Function” («Η μορφή ακολουθεί την λειτουργία»). Η φράση αυτή αποτέλεσε τη βάση για την εκβιομηχάνιση της αρχιτεκτονικής τον 20ο αι. , ενώ συνεχίζει να επηρεάζει και τη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Η βασική αρχή αυτής της πρακτικής προσέγγισης προτείνει πως η μορφολογία ενός κτιρίου, μιας κατασκευής πρέπει να βασίζεται κυρίως στην λειτουργία και όχι στην αισθητική (μορφή).
Η σύνδεση, λοιπόν, μεταξύ του “Form follows Function” και της Contextual αρχιτεκτονικής είναι προφανής αφού ενισχύει το επιχείρημα πως η αρχιτεκτονική πρέπει να ανταποκρίνεται στην λειτουργικότητα του περιβάλλοντα χώρου, να προσαρμόζεται δηλαδή στην κουλτούρα, το κλίμα και στον υπάρχοντα αστικό ιστό. Άρα, η λειτουργία επηρεάζεται από το Context κα η μορφή προκύπτει αντίστοιχα.
Στην Conceptual αρχιτεκτονική πρακτική προτεραιότητα δίνεται κυρίως στους συμβολισμούς, στο καλλιτεχνικό όραμα και στις φιλοσοφικές ιδέες και όχι στη λειτουργικότητα. Επομένως, σε αυτήν την περίπτωση η μορφή ακολουθεί μια ιδέα.
Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να βρούμε μια νέα μορφή κατανόησης του Concept και της αρχιτεκτονικής έκφρασής του, ως μια συνέχεια αλληλοεπηρεαζόμενων αφηγήσεων που σχετίζονται με το πλαίσιο του αρχιτεκτονικού περιεχομένου μέσα στο πεδίο του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.
Οι έννοιες του Concept και του Context είναι πάντα σχετιζόμενες δημιουργώντας μια ισορροπία αλλά και ένταση στην διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής έκφρασης ως κοινωνική και καλλιτεχνική πρακτική.
Τα στελέχη της «Delta Engineering – Σύμβουλοι Μηχανικοί», μέλους του Ομίλου «ΣΑΜΑΡΑΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ», με σημαντική δραστηριότητα ως σύμβουλοι και μελετητές ποικίλων project, παραμένουν ενήμεροι για τις νέες τεχνολογίες και αναπτυξιακές εξελίξεις και είναι πάντα στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε τεχνική υποστήριξη, πληροφορία, συμβουλή ή διευκρίνιση.
Σύνταξη: Μάριαμ Μιχαλέου / Τομέας Μελετών & Αδειοδοτήσεων Δημοσίων Έργων
