ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΛΙΜΕΝΩΝ: ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ
6 Σεπτεμβρίου 2019
Οι τουριστικοί λιμένες σκαφών αναψυχής αποτελούν ένα διττό χώρο που αποτελείται από μια χερσαία και μια θαλάσσια ζώνη. Μπορούν να αποτελέσουν είτε μέρος μιας ευρύτερης τουριστικής υποδομής (Σύνθετο Τουριστικό Κατάλυμα) είτε ανεξάρτητη υποδομή που μπορεί να φιλοξενήσει στη χερσαία ζώνη του ικανού μεγέθους εμπορικές και τουριστικές λειτουργίες. Σύμφωνα με τη νομοθεσία – έτσι όπως ισχύει σήμερα – οι τουριστικοί λιμένες χωρίζονται, βάσει υποδομών και βαθμού επέμβασης στον τόπο χωροθέτησης, σε 3 κατηγορίες:
- Μαρίνες
- Καταφύγια σκαφών
- Αγκυροβόλια σκαφών
Οι μαρίνες είναι τουριστικοί λιμένες που διαθέτουν εκτενείς χερσαίες και θαλάσσιες εγκαταστάσεις, βάσει προδιαγραφών που ορίζονται με Υπουργική Απόφαση. Αντίθετα, τα καταφύγια σκαφών είναι τουριστικοί λιμένες με βασικές κτιριακές υποδομές τουλάχιστον 100 τ.μ., όπως παροχή ρεύματος και ύδατος, τηλεφώνου, καυσίμου, χώρων υγιεινής, περισυλλογή κατάλοιπων και απορριμμάτων, κ.ά. Τέλος, τα αγκυροβόλια σκαφών είναι τουριστικοί λιμένες εντός προστατευμένου όρμου, λιμνών ή ποταμών και έχουν μόνο ελαφρύ εξοπλισμό που δεν προκαλεί αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος.
Η πρόταση δημιουργίας τουριστικών λιμένων μπορεί να γίνει είτε από το Ελληνικό Δημόσιο (Υπουργείο Τουρισμού) είτε από οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Στην τελευταία περίπτωση, το φυσικό ή νομικό πρόσωπο θα πρέπει να είναι ο κύριος ή επικαρπωτής του παραθαλάσσιου ακινήτου, στο οποίο θα γίνει η χωροθέτηση του τουριστικού λιμένα (δεν ισχύει στην περίπτωση καταφυγίου ή αγκυροβολίου).
Η υποβολή αιτήματος χωροθέτησης τουριστικού λιμένα πραγματοποιείται στη Διεύθυνση Τουριστικών Λιμένων του Υπουργείου Τουρισμού και απαιτεί, εκτός της αίτησης, μια σειρά δικαιολογητικών και μελετών, τα οποία περιγράφονται στο Νόμο 2160/93, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Μεταξύ των προαπαιτούμενων μελετών, ξεχωρίζουν το Σχέδιο Γενικής Διάταξης (Master Plan), στο οποίο απεικονίζονται οι προτεινόμενες κατασκευές και οι χρήσεις τους και περιγράφονται τα λιμενικά έργα, καθώς και η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία καθορίζει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα που θα επιφέρει η λειτουργία του λιμένα και όλων των προβλεπόμενων κατά περίπτωση συνοδών χρήσεων.Τέλος, αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμος και είναι δέον να προηγείται όλων των μελετών ένας ενδελεχής Τεχνικός Έλεγχος (Technical Due Diligence), ο οποίος θα αποτελέσει ένα σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο που θα εντοπίσει τυχόν προβλήματα κατά τη διαδικασία ωρίμανσης του ακινήτου, στο οποίο πρόκειται να χωροθετηθεί ο τουριστικός λιμένας, και θα καθορίσει τυχόν ενέργειες που πρέπει να προηγηθούν των μελετών.
Η έγκριση γίνεται μέσω Υπουργικής Απόφασης Χωροθέτησης και έπειτα από Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο).
Στην περίπτωση υφιστάμενων τουριστικών λιμένων που ανήκουν στο Δημόσιο (ΤΑΙΠΕΔ ή ΕΤΑΔ), είναι δυνατή η παραχώρησή τους προς εκμετάλλευση, μέσω Δημόσιου Πλειοδοτικού Διαγωνισμού για την ανάδειξη Φορέα Διαχείρισης του εκάστοτε τουριστικού λιμένα. Χαρακτηριστικά πρόσφατα παραδείγματα τέτοιας διαδικασίας είναι οι περιπτώσεις της μαρίνας Αλίμου και της μαρίνας Χίου. Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται μπορεί να διαφέρουν αναλόγως της φύσης του εκάστοτε προς παραχώρηση τουριστικού λιμένα. Στην περίπτωση αυτή, στις προαναφερθείσες καίριες μελέτες, προστίθεται και το Σχέδιο Οικονομικής Βιωσιμότητας (Business Plan) ως προαπαιτούμενο για την αίτηση, στο οποίο θα αναλύεται η οικονομική βιωσιμότητα των προτεινόμενων έργων και επεμβάσεων.
Με την επιλογή του πλειοδότη και μέσω της Σύμβασης Παραχώρησης γίνεται η εκχώρηση της χρήσης του τουριστικού λιμένα με βάση τους όρους παραχώρησης. Μετά την υπογραφή της σύμβασης, ο νέος Φορέας Διαχείρισης υποβάλλει στο Υπουργείο Τουρισμού:
- Το σύνολο των οριστικών μελετών για την έκδοση των επιμέρους λιμενικών και οικοδομικών αδειών (Σχέδιο Γενικής Διάταξης, Μελέτες λιμενικών, Μελέτες Αρχιτεκτονικών, Στατικών, Η/Μ, Κυκλοφοριακή Μελέτη, κ.ά)
- Την εγκεκριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) – Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο)
- Χρονοδιάγραμμα κατασκευής των προτεινόμενων έργων
- Εγγυητική επιστολή.
Τα οφέλη από τη χωροθέτηση τουριστικών λιμένων είναι πολλαπλά. Οι τουριστικοί λιμένες, καθότι αποτελούν εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής – όπως ορίζεται στον Νόμο 4276/2014 – δύνανται να συνδυαστούν με ξενοδοχειακή εγκατάσταση 5 αστέρων και επιπλωμένες τουριστικές κατοικίες και να αποτελέσουν τμήμα Σύνθετου Τουριστικού Καταλύματος, ώστε να γίνει χρήση των ευεργετικών διατάξεων και όρων δόμησης που δίνονται για τον εν λόγω τύπο τουριστικής επένδυσης. Επιπλέον, λόγω της διττής φύσης των τουριστικών λιμένων, μπορούν να προκύψουν οικονομικά οφέλη, τόσο από τον ελλιμενισμό των σκαφών και των συναφών υπηρεσιών, όσο και από τις εμπορικές χρήσεις που κατά περίπτωση χωροθετούνται εντός της χερσαίας ζώνης.
Ειδικά στην περίπτωση υφιστάμενων τουριστικών λιμένων του ΤΑΙΠΕΔ, οι οποίοι αποτελούνται από μεγάλες εκτάσεις χερσαίας ζώνης, υπάρχει η δυνατότητα χωροθέτησης κατά μήκος της παραθαλάσσιας ζώνης, πολλών και οικονομικά ωφέλιμων χρήσεων. Τέτοιες περιπτώσεις είναι η πλειοψηφία των σημαντικότερων τουριστικών λιμένων της Αττικής, στις χερσαίες ζώνες των οποίων έχουν προταθεί ξενοδοχεία, παραθαλάσσιες κατοικίες, κτίρια γραφείων, εμπορικά κέντρα, χώροι αναψυχής οι οποίοι συνδυαστικά με την θαλάσσια ζώνη δημιουργούν ένα ελκυστικό τόπο επίσκεψης των κατοίκων της Αθήνας και της Αττικής εν γένει.
Γενικότερα, η προσέλκυση επενδύσεων σε υφιστάμενους τουριστικούς λιμένες που μέχρι πρότινος παρέμεναν αναξιοποίητοι και μη λειτουργικοί, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην αλλαγή της εικόνας ολόκληρων περιοχών και να ενδυναμώσει περαιτέρω την τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας. Σύμφωνα με μελέτες, τις οποίες επικαλείται ο Εκτελεστικός Πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ, για κάθε 100 θέσεις ελλιμενισμού δημιουργούνται 4,4 άμεσες θέσεις εργασίας και άλλες 100 έμμεσες εντός και στην ευρύτερη περιοχή του τουριστικού λιμένα.
Τα στελέχη της «Delta Engineering – Σύμβουλοι Μηχανικοί», μέλους του Ομίλου «Σαμαράς και Συνεργάτες», έχοντας άριστη γνώση της ξενοδοχειακής και πολεοδομικής νομοθεσίας, και αξιοποιώντας τη μεγάλη εμπειρία στις μελέτες και τη διαχείριση αδειοδότησης τουριστικών καταλυμάτων παντός τύπου και ειδικών τουριστικών υποδομών, είναι σε θέση να συμβάλουν τεκμηριωμένα στη λήψη σχετικών επενδυτικών αποφάσεων και να υποστηρίξουν τους φορείς υλοποίησης σε όλα τα στάδια χωροθέτησης Τουριστικών Λιμένων, σε επίπεδο μελετών, διαχείρισης αδειοδοτήσεων και τεχνικών συμβουλευτικών υπηρεσιών και βρίσκονται στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση για τα παραπάνω θέματα.
Σύνταξη:
Θωμάς Δαλαμπούρας, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΑΠΘ, M.Arch UCL London
Τομέας Μελετών & Αδειοδοτήσεων Τουριστικών Καταλυμάτων